Katten van het balkon gooien

Een kat die een val van 11 verdiepingen overleeft, is geen reden om 1000 katten van het balkon te mikken. Want gemiddeld bezien, is een val van 11 verdiepingen slecht voor katten. Zo is het evenmin verstandig 1000 patiënten bloot te stellen aan een onvoldoende bewezen behandeling, ook als die af en toe een leven redt, ook als over tien jaar blijkt dat die nieuwe behandeling effectiever is. Je hoort verhalen over opgegeven patiënten die op het nippertje bij een andere dokter terechtkwamen en alsnog levensreddend werden behandeld, met een nieuwe techniek, alleen bij die ene dokter. Dat zijn de katten die een val van 11 verdiepingen overleven. Vrije artsenkeuze is het thema, de verzekeraar de boosdoener. Alsof de verzekeraar goedkope contracten sluit met ziekenhuizen die expres inferieure zorg leveren, omdat ze minder worden betaald. Dit is een onzinnige redenering. Het misverstand is dat de op het nippertje geredde patiënt enthousiast is over zijn eigen resultaat, als hij het overleefd heeft – pas dan overigens op. Dokters en verzekeraars daarentegen kijken naar het effect van behandeling op populatieniveau vóór de behandeling, als je nog niet weet of die ene patiënt het gaat redden. Kansen of zekerheid. Ervoor of erna. Eén patiënt of alle patiënten. Dat is het misverstand. Hoeveel katten vallen dood neer na een val van 11 verdiepingen, hoeveel overleven de val? Daar gaat het om. Natuurlijk zijn er verschillen in inzicht, stijl, competentie. Er zijn onzekerheden. Maar de grote lijn is d e effectiviteit bij 1000 patiënten. Die geldt niet voor niet-aanvaarde, nog niet bewezen behandelingen. Dan is de onzekerheid maximaal. Je kunt dan geluk hebben: je overleeft de ziekte. Dan kom je in de krant. Je kunt ook pech hebben: je bent slechter af. Dan komt de dokter in de krant.

Zo bezien zal er soms iemand overlijden, omdat er geen bewezen effectieve behandeling is. Soms zal zo iemand kunnen overleven door een experimentele behandeling. Geen van beide is een goed argument voor of tegen. De behandeling bij 1000 patiënten beoordelen, dat is een argument. Want dokters gooien geen katten van het balkon.

Nico van Duijn